Analyseschema

Gemini

Op basis van het document "STRIPLV.doc" kan een analyseschema voor avonturenseries in de eerste graad secundair onderwijs worden opgesteld. Dit schema richt zich op de kritische analyse van helden, beroepen, ethische aspecten, maatschappelijke aannames en andere relevante kenmerken die in het document worden beschreven.

Analyseschema: Kritisch kijken naar avonturenseries (voor 1e graad secundair onderwijs)

Doel: Leerlingen leren avonturenseries kritisch te analyseren door te kijken naar de onderliggende boodschappen over helden, maatschappij, waarden en normen.

Geschikt voor: Eerste graad secundair onderwijs (12-14 jaar)

1: Algemene informatie over de serie/aflevering

• Titel van de serie/aflevering:

• Korte samenvatting van het avontuur/de plot:

• Wie zijn de belangrijkste personages (helden en bijpersonages)?

• Waar en wanneer speelt het verhaal zich af?

2: Analyse van de held(en)

1. Kenmerken van de hoofdpersoon/held:

   • Gezin/Relaties: Leeft de held in gezinsverband of heeft hij/zij relaties? Worden echte relaties getoond of blijft het vrijblijvend?

   • Geslacht: Is de held mannelijk of vrouwelijk? Worden traditionele mannelijke of vrouwelijke eigenschappen benadrukt?

   • Pijn/Kwetsbaarheid: Kent de held pijn of is hij/zij onoverwinnelijk?

   • Werk/Financiën: Heeft de held een gewoon beroep? Is er sprake van financiële problemen? Hoe komt de held aan zijn/haar geld?

   • Karakter/Waarden: Welke waarden verdedigt de held? (Bijvoorbeeld: rechtvaardigheid, eerlijkheid, prestatie, vrij initiatief). Verdedigt de held het bestaande systeem of is er ruimte voor fundamentele kritiek?

   • Houding tegenover anderen: Hoe kijkt de held naar arbeiders of mensen die de bestaande hiërarchie niet accepteren?

   • Voorspelbaarheid: Is het gedrag van de held voorspelbaar? Waarom wel/niet?

2. Wat doet de held?

   • Welke van deze acties herken je in de serie?

     • Het verdedigen van de bedreigde sociale orde.

     • Het oplossen van een raadsel of vinden van een schat.

     • Het bestraffen van misdaad.

   • Worden conflicten vereenvoudigd voorgesteld als een strijd tussen goed en kwaad?

3. Soort held:

   • Welk type held is het? (Klassieke held, superheld, oorlogsheld, humoristische held, anti-held, menselijke held). Geef voorbeelden uit de serie.

   • Welke menselijke eigenschappen heeft de held?

3: De rol van bijpersonages en beroepen

1. Nevenfiguren:

   • Zijn er nevenfiguren? Welke kenmerken hebben zij? Zijn zij menselijker of juist bedoeld om de held te laten opvallen?

2. Beroepen:

   • Welke beroepen zie je in de serie?

   • Worden deze beroepen realistisch voorgesteld of stereotiep?

   • Komen arbeiders of mensen uit de productieve sector veel aan bod?

4: De ethische kant van het avontuur en geweld

1. Goed en kwaad:

   • Zijn 'goed' en 'slecht' radicaal van elkaar onderscheiden?

   • Welke partij kiest de hoofdpersoon? De zijde van de machthebbers of een andere partij?

2. Geweld:

   • Beschrijf scènes waarin geweld voorkomt. Hoeveel geweld wordt er gebruikt?

   • Welk soort geweld wordt getoond (fysiek, verbaal, structureel)?

   • Wie gebruikt geweld (goeden, slechten)?

   • Wordt geweld als grappig, onschuldig, noodzakelijk, of als enige oplossing voorgesteld?

   • Worden de gevolgen van geweld (pijn, leed) realistisch getoond, of is het 'ersatz-geweld' (speels, zonder ernstige gevolgen)?

   • Gaat de aandacht meer naar de dader of het slachtoffer?

5: Maatschappelijke aannames en stereotypes

1. Bezitsverdeling:

   • Wie heeft veel bezit en wie weinig? Welke kenmerken hebben de bezitters en de niet-bezitters?

   • Hoe komt men aan bezit in de serie? (Bijvoorbeeld: door werken, door het vinden van schatten, door roof)?

   • Wordt het stelen van armen of inboorlingen gerechtvaardigd?

   • Worden de oorzaken van bezitsverdeling getoond of in twijfel getrokken?

2. Machtsverhoudingen:

   • Wie heeft veel macht en wie weinig? Welke kenmerken hebben zij?

   • Hoe verkrijgt en behoudt men macht?

   • Wordt de hiërarchische opbouw van de maatschappij in de serie duidelijk getoond?

   • Wordt protest tegen het systeem getoond? Hoe wordt dit gewaardeerd?

3. Vrouwen en mannen:

   • Wat is de rol van de vrouw in de serie? Welke kenmerken worden geaccentueerd (bijvoorbeeld: aanhangsel, bezit, schoonheidskoningin, verleidster)?

   • Welke kenmerken en activiteiten worden bij mannen geaccentueerd?

4. Kinderen en ouders:

   • Komen er kinderen voor? Welke kenmerken en activiteiten hebben ze?

   • Worden kinderen serieus genomen of als mini-volwassenen voorgesteld?

   • Is er een verschil in de rol van jongens en meisjes?

   • Komen ouders voor? Zo ja, hoe oefenen zij gezag uit? Is er sprake van een 'normaal' gezinsleven?

   • Wordt het generatieconflict ontkend?

5. Vreemde landen en culturen:

   • Welke landen/culturen komen aan bod? Hoe worden deze voorgesteld (natuur, economie, cultuur, inwoners)?

   • Worden oorzaken van "achterlijkheid" van landen benoemd?

   • Hoe is de relatie tussen "blanken" en de inwoners van deze landen? Is er sprake van racisme of neerbuigendheid?

   • Wordt de invloed van westerse machten op deze culturen getoond?

6. Verleden en toekomst:

   • Hoe wordt het verleden voorgesteld? Zijn er stereotypen van historische figuren of volkeren (bijv. Middeleeuwse ridder, Vikingen, Indianen)?

   • Door welke "bril" wordt het verleden bekeken (overwinnaars, bezitters)?

   • Hoe wordt de toekomst voorgesteld (technologie, ecologie)?

   • Welk beeld wordt er opgehangen van wetenschap en techniek, en de beoefenaars ervan?

6: Conclusie en kritische reflectie

• Welke onderliggende boodschappen over de maatschappij, waarden en normen kun je uit deze serie halen?

• Wordt de werkelijkheid vertekend voorgesteld?

• Wat is de invloed van de serie op de kijker? (Bijvoorbeeld: identificatie met idealen, vlucht uit de werkelijkheid).

• Welke kritiek zou je kunnen geven op deze serie op basis van je analyse?

• Houd rekening met de productiedatum van de serie. Is het eerlijk om hedendaagse waarden toe te passen op oudere series? Waarom wel/niet?

• Waarom is het belangrijk om kritisch te kijken naar dit soort series?