De groene stad voor morgen

Leeravontuur: De Groene Stad van Morgen 🌳🏗️

1     Context

De leerlingen kruipen in de huid van jonge stadsplanners die de opdracht krijgen om een bestaande stadswijk om te vormen tot een duurzame, groene en leefbare omgeving voor de toekomst. Ze moeten rekening houden met ecologische, sociale en economische aspecten, en hun plannen presenteren aan een 'stadsbestuur' (de klas of leerkracht). Dit leeravontuur stimuleert creativiteit, kritisch denken en digitale geletterdheid.

2     Doelstellingen

Dit leeravontuur beoogt de volgende doelstellingen, rekening houdend met de ICT-competenties en leeropvattingen zoals beschreven in de bronnen111111:

3     ICT-competenties

• Informatieve en communicatieve vaardigheden: Leerlingen leren gericht informatie te zoeken, selecteren, verwerken en presenteren via internet en office-toepassingen2222.

• Strategische vaardigheden: Leerlingen ontwikkelen metacognitieve vaardigheden door het plannen, bewaken en reflecteren op hun eigen leerproces bij het oplossen van de opdrachten3.

• Instrumenteel-technische vaardigheden: Leerlingen verwerven basisvaardigheden in Word, Excel en PowerPoint, en leren afbeeldingen te bewerken en links te leggen4444.

• Sociaal-ethische competenties: Leerlingen werken samen aan opdrachten, respecteren elkaars werk en gaan verantwoord om met online informatie5555.

• Leerprocesgerichte competenties:

  • Functioneel samenwerken aan een opdracht waarbij ICT wordt benut6.

  • Informatie multimediaal voorstellen met ondersteuning van ICT7.

  • Zelfstandig leren in een door ICT ondersteunde leeromgeving8.

  • Informatie opzoeken, verwerken en bewaren met behulp van ICT9.

  • Eigen boodschappen zenden en ontvangen via elektronische communicatiemiddelen10.

  • Zelfstandig een werkstuk creëren met behulp van ICT11.

4     Leerplan Katholiek Onderwijs (Voorbeelden van geïntegreerde inhouden en vaardigheden)

• Aardrijkskunde: Concepten van duurzaamheid, stadsplanning, ecologie, hernieuwbare energiebronnen, afvalverwerking, waterbeheer.

• Natuurwetenschappen: Basisprincipes van energie, milieu-impact, biodiversiteit, afvalscheiding.

• Techniek/STEM: Analyse van technische oplossingen voor duurzaamheid (bv. zonnepanelen, windturbines, isolatiematerialen).

• Nederlands: Begrijpend lezen van wetenschappelijke en journalistieke teksten, argumenteren, overtuigend schrijven en presenteren.

• Sociale vaardigheden: Samenwerken in groep, consensus bereiken, taken verdelen, respectvolle communicatie.

• Maatschappelijke vorming: Burgerschap, verantwoordelijkheid ten opzichte van het milieu en de gemeenschap.

5     Verloop van het Leeravontuur

Het leeravontuur is opgezet als een projectgebaseerde aanpak, met duidelijke fasen die leiden tot een eindproduct.

Fase 1: De oproep van de toekomst (Introductie)

• Activiteit: De leerkracht introduceert het concept van "De Groene Stad van Morgen" via een video over duurzame steden wereldwijd en een fictieve e-mail van het "toekomstige stadsbestuur" met de opdracht om een wijk te herontwerpen. De leerlingen brainstormen in kleine groepen over wat een 'groene stad' inhoudt.

• ICT-gebruik: Projector/smartboard voor video, internet voor inspirerende voorbeelden, PowerPoint voor een korte introductie door de leerkracht.

• Rol leerkracht: Motiveren, context scheppen, discussie faciliteren.

• Rol leerling: Actief luisteren, ideeën uitwisselen, voorkennis activeren.

Fase 2: Inspiratie zoeken en analyseren (Onderzoek en Informatieverwerking)

• Activiteit: De leerlingen gebruiken internet om voorbeelden van duurzame architectuur, groene ruimtes, slimme energieoplossingen en afvalbeheer in steden over de hele wereld te vinden. Ze zoeken naar best practices en innovatieve ideeën.

• ICT-gebruik: Internetbrowser, zoekmachines (zoals Google 12), Word (om gevonden informatie en afbeeldingen te kopiëren en te organiseren, en om een overzicht te maken van de 'ideale groene stad' kenmerken 13). Ze leren ook hoe ze afbeeldingen kunnen bijsnijden en links kunnen leggen14.

• Opdracht: Elk groepje maakt een digitaal "inspiratieboek" in Word, met daarin teksten en afbeeldingen van minstens 5 concrete voorbeelden van duurzame stadsplanning. Bij elk voorbeeld noteren ze de belangrijkste kenmerken en waarom dit een goed voorbeeld is. Ze citeren hun bronnen correct door links toe te voegen.

• Rol leerkracht: Begeleiden bij het zoeken, aanreiken van betrouwbare bronnen (bv. overheidssites, wetenschappelijke tijdschriften, zoals www.kennisnet.nl 15), kritisch denken over online informatie stimuleren16.

• Rol leerling: Zelfstandig informatie zoeken, informatie selecteren en verwerken, digitale geletterdheid toepassen.

Fase 3: De wijk in kaart brengen (Dataverwerking en Visualisatie)

• Activiteit: De leerlingen krijgen een fictieve plattegrond van een bestaande stadswijk (of ze werken met een vereenvoudigde plattegrond van hun eigen schoolomgeving). Ze moeten bedenken welke duurzame elementen ze willen implementeren (groen, energie, water, verkeer, afval). Ze gebruiken Excel om een budget te simuleren voor hun project of om de milieu-impact te berekenen van bepaalde keuzes (bv. CO2-uitstoot besparing).

• ICT-gebruik: Excel (voor het opstellen van een budgetplan, berekeningen, of het bijhouden van inventaris van de benodigde materialen 17), eventueel online tools voor eenvoudige schetsen of plattegronden (indien beschikbaar).

• Opdracht: Maak een Excel-tabel met daarin de gekozen duurzame ingrepen, de geschatte kosten per ingreep, en de verwachte milieuvoordelen (bv. vermindering CO2, toename biodiversiteit). Zorg voor duidelijke overzichten en eventueel grafieken om de impact te visualiseren.

• Rol leerkracht: Uitleg geven over Excel-functies (formules, grafieken), hulp bieden bij het vertalen van ideeën naar meetbare data, stimuleren van realistische planning.

• Rol leerling: Samenwerken, analyseren, kwantitatieve vaardigheden toepassen, creatief denken binnen budgetbeperkingen.

Fase 4: Presentatie van de Groene Stad (Communicatie en Synthese)

• Activiteit: De groepjes presenteren hun herontworpen wijk aan het "stadsbestuur". Ze gebruiken PowerPoint om hun visie te visualiseren, hun keuzes te beargumenteren en de voordelen van hun plan te benadrukken. Ze moeten overtuigend zijn en eventuele kritische vragen beantwoorden.

• ICT-gebruik: PowerPoint (creëren van een overtuigende presentatie met tekst, afbeeldingen, eventueel grafieken uit Excel 18). Mogelijk oefenen ze vooraf met presenteren met digitale video-opnames om zichzelf te evalueren19.

• Opdracht: Bereid een PowerPoint-presentatie voor waarin jullie jullie "Groene Stad van Morgen" wijkplan voorstellen. Leg uit waarom jullie bepaalde keuzes hebben gemaakt, wat de voordelen zijn en hoe jullie de implementatie zien. Zorg voor een professionele en overtuigende presentatie.

• Rol leerkracht: Faciliteren van presentaties, feedback geven op zowel inhoud als presentatiestijl, discussie leiden, de transfer van geleerde vaardigheden naar andere maatschappelijke vraagstukken benadrukken.

• Rol leerling: Presentatievaardigheden oefenen, argumenteren, kritisch luisteren naar andere presentaties, reflecteren op eigen leerproces20.

2. Rollen en Veronderstelde Beginsituatie

• Leerkracht: De leerkracht fungeert als begeleider, expert, didacticus, gespreksleider en coach21. Hij/zij creëert een stimulerende leeromgeving, daagt leerlingen uit, en biedt ondersteuning waar nodig. De leerkracht moedigt aan tot zelfstandigheid en kritische reflectie.

• Leerlingen: Leerlingen construeren actief hun kennis, nemen verantwoordelijkheid voor hun leerproces, plannen en controleren hun activiteiten, en werken samen om een gemeenschappelijk doel te bereiken22. Ze leren reflecteren op hun leerproces en expliciteren wat ze geleerd hebben23.

Veronderstelde beginsituatie:

• Basiskennis van computergebruik (navigeren, bestanden opslaan).

• Enige ervaring met internet (zoeken, websites bezoeken).

• Basiskennis van tekstverwerking (typen, kopiëren/plakken).

• Bereidheid tot samenwerking, probleemoplossend denken en creativiteit.

3. Organisatie

• Ruimte: Computerlokaal of klaslokaal met voldoende computers/laptops met internettoegang en Microsoft Office (Word, Excel, PowerPoint).

• Aantal leerlingen: Groepjes van 3-4 leerlingen.

• Groepering: Vaste groepjes gedurende het hele leeravontuur om continuïteit en verantwoordelijkheid te waarborgen.

• Materialen: Computers/laptops, internet, Microsoft Office (Word, Excel, PowerPoint). Eventueel projecten of digiborden voor presentaties.

4. Voorbereiding (voor de leerkracht)

1. Projectplan uitwerken: Definieer de stadswijk, de fictieve problemen die moeten worden opgelost en de specifieke eisen voor de duurzame transformatie.

2. Digitale bronnen voorbereiden:

   • Verzamel of creëer een lijst met betrouwbare websites over duurzame stadsplanning, hernieuwbare energie, afvalbeheer, etc. (bijvoorbeeld via

www.kennisnet.nl of www.ictopschool.net 24).

2. • Zoek of maak een vereenvoudigde plattegrond van een wijk.

   • Overweeg HotPot-oefeningen te maken voor begripscontrole van basisbegrippen over duurzaamheid25.

3. Instructiemateriaal: Maak korte handleidingen of verwijs naar tutorials voor de specifieke Word- en Excel-functies die de leerlingen moeten gebruiken (bv. voor tabellen, grafieken, berekeningen 26).

4. Evaluatieschema afdrukken: Zorg voor voldoende exemplaren van het evaluatieschema voor zelf-, peer- en leerkrachtevaluatie.

5. Technische controle: Controleer de functionaliteit van alle computers, internettoegang en software.